İş Ekipmanlarının Periyodik Kontrolleri

Yazan: Abdülkadir Baynaz

Tarih: 05/09/2017

Kimler Periyodik Kontrol Yapmaya Yetkilidir?

Yazımıza iş ekipmanlarının periyodik kontrollerini kimler yapabilir sorusuyla başlayacak olursak eğer, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinin 4. Maddesi’nin ğ bendinde periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişiler tanımlanmıştır. İlerleyen zamanlarda çıkartılması planlanan tebliğle belirtilen süreler içerisinde periyodik kontrol yapacak kişilerin eğitim alması, periyodik kontrol yapacak kuruluşların ise hizmet yeterliliği belgesi alması veya akredite olma zorunluluğu geleceğini söyleyebiliriz. Tebliğ çıkana kadar ilgili mühendis, teknik öğretmen, tekniker veya yüksek teknikerler tarafından periyodik kontrollerin yapılabileceğini belirtelim.

İş Ekipmanlarının Tanımı

İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliğinin 4. Maddesi’nin c bendinde iş ekipmanı tanımlanmış olup bu düzenlemeye göre; İşin yapılmasında kullanılan herhangi bir makine, alet, tesis ve tesisattır. İlgili yönetmelik maddesi yorumlandığında işyerinde kullanılan bütün makina, alet, tesis ve tesisatın periyodik kontrolünün yapılması gerektiği anlamı çıksa da periyodik kontrollerin hangi iş ekipmanlarında yetkili kişiler tarafından uygulanması gerektiği ilgili yönetmeliğin ekinde belirtilmiştir. Yönetmeliğin ekinde bahsedilen iş ekipmanları Basınçlı Kaplar, Kaldırma İletme Ekipmanları, Tesisatlar ve Tezgahlar olmak üzere dört ayrı gruba bölünmüştür.

Basınçlı Kaplar: Buhar kazanları, Kalorifer kazanları, Taşınabilir gaz tüpleri(Dikişli, dikişsiz), Taşınabilir asetilen tüpleri, Manifoldlu asetilen tüp demetleri, Manifoldlu tüp demetleri, Sıvılaştırılmış gaz tankları (LPG, ve benzeri) (yerüstü), Sıvılaştırılmış gaz tankları (LPG, ve benzeri) (yer altı), Kullanımdaki LPG tüpleri, Basınçlı hava tankları, Kriyojenik tanklar, Tehlikeli sıvıların bulunduğu tank ve depolar.
Kaldırma-İletme Ekipmanları: Kaldırma ve/veya iletme araçları (Asansörler, vinçler vb.), Yürüyen merdiven ve yürüyen bant, İstif Makinesi (forklift, transpalet, lift), Yapı İskeleleri.
Tesisatlar: Elektrik Tesisatı, Topraklama Tesisatı, Paratoner, Akümülatör, Transformatör, Yangın Tesisatı ve Hortumlar, Motopomplar, Boru Tesisatı, Yangın Söndürme cihazı, Havalandırma ve Klima Tesisatı.
Tezgahlar: Takım tezgâhları, CNC makinaları, tekstil tezgâhları gibi makinaların genel adı olarak kullanılmakta olup ilgili yönetmelikte de tezgahlar tanımının net bir şekilde açıklanmadığı görülmektedir. 24/04/2017 tarihinde ilgili yönetmelikte yapılan düzenlemeyle periyodik kontrolün yetkili bir kişi tarafından yapılmasının zorunlu olduğu belirtilen tezgahlar için “Tezgâhlara yılda bir bakım ve muayene yapılması yeterlidir.” şeklinde bir düzenleme eklenerek tezgahların artık yetkili kişiler tarafından periyodik kontrolünün yapılmasının zorunlu olmadığı belirtilmiştir. Uygulamada yapılan düzenlemenin yanlış olduğu yönünde görüşler olsa da mevcut durum bu şekilde sürmektedir.

Diğer İş Ekipmanları

Yukarıda bahsettiğimiz dört ayrı gruba dahil olmayan fakat periyodik kontrolünün yapılması gereken bir diğer iş ekipmanı da raf ve depolama sistemleridir. Raf ve depolama sistemlerinin periyodik kontrolleri TS EN 15635 standartına göre yapılması zorunlu olan bir diğer iş ekipmanıdır.

Hangi Sıklıkla Periyodik Kontrol Yapılmalı

İş ekipmanlarının periyodik kontrollerinde uygulanacak olan zaman aralığı ilgili yönetmeliğin ek III ‘ünde yer alan tablolarda belirtilmiştir. Uygulanacak süre standartlarda belirtilmemiş ise imalatçının öngördüğü aralık ve kriterlerde yapılmalıdır. Zaman aralığı imalatçı tarafından belirlenmemiş ise iş ekipmanının periyodik kontrolü, bulunduğu işyeri ortam koşulları, kullanım sıklığı ile kullanım süresi gibi faktörler göz önünde bulundurularak, yapılacak risk değerlendirmesi sonuçlarına göre, belirlenecek aralıklarda yapılır. Belirlenen periyodik kontrol aralığının “İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’nde belirtilen istisnalar dışında bir yılı aşmaması gerekir.

Bakım - Periyodik Kontrol Farkı

İş ekipmanlarını tasnifledikten sonra diğer bir önemli konu olan İş ekipmanlarının periyodik kontrolleriyle, bakımlarının karıştırılması hususuna değinelim. İşverenlere ya da işyerinde bu konularla ilgilenen kişilere iş güvenliği uzmanlarınca bu ayrımı anlatmak zor olsa da arabaların bakımı ve trafik muayenesinden yola çıkarak bu ayrımın anlatımını basitleştirebiliriz. Şöyle ki; Arabaların her 10000 km ya da 15000 km’de bir bakıma sokulduğunu ayrıca belirli periyotlarla da arabaların muayenesinin yapılması gerektiğini araç sahibi herkes bilir. Günlük yaşantımız içerisinde yaptığımız bu uygulama, bakım ve periyodik kontrol ayrımına çok güzel bir örnektir.

Yazımı iş ekipmanlarının periyodik kontrollerinin yapılmasındaki asıl amacın yasal gerekliliklerden ziyade insana saygı olduğunu, insana saygının da iş sağlığı ve güvenliğinin bir çalışma alanı olduğunu vurgulayarak bitirmek istiyorum.

Kazasız günler dileriz...